Ngày 15 tháng 6 năm 2022, tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam khoá XV đã thông qua Luật Thi đua khen thưởng sửa đổi năm 2022. Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2024. UBND xã Văn Lợi xin giới thiệu tới bạn đọc những điểm mới của Luật Thi đua khen thưởng năm 2002 và Luật Thi đua khen thương 2003 được sửa đổi bổ sung 2005, 2009 và 2013-phần 1:

1. Về đối tượng áp dụng

Luật Thi đua khen thưởng 2022 (gọi tắt là Luật 2022) bổ sung thêm đối tượng áp dụng là hộ gia đình người Việt Nam; sửa cụm từ “người Việt Nam ở nước ngoài” thành “cá nhân, tập thể người Việt Nam định cư ở nước ngoài” để mở rộng đối tượng là các tập thể người Việt Nam ở nước ngoài cũng thuộc đối tượng áp dụng của Luật.

2. Về giải thích từ ngữ

Luật Thi đua khen thưởng 2022 ngoài 3 khái niệm về “thi đua”, “Danh hiệu thi đua”, “khen thưởng” đã bổ sung thêm giải thích từ ngữ các cụm từ:

+ Sáng kiến là giải pháp có tính mới về kỹ thuật, quản lý, tác nghiệp, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật mang lại hiệu quả, lợi ích thiết thực đã được áp dụng tại cơ sở, có khả năng nhân rộng và được cấp có thẩm quyền công nhận

+  Năm tròn là số năm kỷ niệm có chữ số cuối cùng là “0”.

3. Về mục tiêu của thi đua, khen thưởng

Luật Thi đua khen thưởng 2003, sửa đổi, bổ sung năm 2005, 2009 và năm 2013 chỉ đề cập đến mục tiêu của thi đua, không nói đến khen thưởng.

Luật 2022 bổ sung thêm mục tiêu của khen thưởng như sau:  là nhằm khuyến khích, động viên cá nhân, tập thể, hộ gia đình hăng hái thi đua; ghi nhận công lao, thành tích của cá nhân, tập thể, hộ gia đình trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

4. Các loại hình khen thưởng

Đây là quy định hoàn toàn mới của Luật Thi đua khen thưởng năm 2022, theo đó các loại hình khen thưởng gồm:

+ Khen thưởng công trạng là khen thưởng cho cá nhân, tập thể thường xuyên có thành tích xuất sắc trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

+ Khen thưởng đột xuất là khen thưởng kịp thời cho cá nhân, tập thể, hộ gia đình lập được thành tích xuất sắc đột xuất.

+ Khen thưởng phong trào thi đua là khen thưởng cho cá nhân, tập thể, hộ gia đình có thành tích xuất sắc trong các phong trào thi đua do cấp có thẩm quyền phát động, chỉ đạo trong thời gian cụ thể hoặc thi đua theo chuyên đề phục vụ nhiệm vụ chính trị của Đảng, Nhà nước.

+ Khen thưởng quá trình cống hiến là khen thưởng cho cá nhân có quá trình tham gia hoạt động lâu dài trong các giai đoạn cách mạng hoặc trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý trong cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội, tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp được Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ, có công lao, thành tích đóng góp vào sự nghiệp cách mạng của Đảng và của dân tộc.

+ Khen thưởng theo niên hạn là khen thưởng cho cá nhân thuộc Quân đội nhân dân và Công an nhân dân có thành tích, có quá trình công tác trong lực lượng vũ trang nhân dân.

+ Khen thưởng đối ngoại là khen thưởng cho cá nhân, tập thể người Việt Nam định cư ở nước ngoài; cá nhân, tập thể người nước ngoài có thành tích đóng góp vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam.

5. Hiện vật khen thưởng

Luật Thi đua khen thưởng 2003, sửa đổi, bổ sung 2005, 2009, 2013 chỉ đề cập đến được khen thưởng hiện vật, không nêu rõ khen thưởng hiện vật áp dụng trong trường hợp nào.

Luật 2022 đã bổ sung điều khoản quy định rõ hiện vật khen thưởng như sau: Hiện vật khen thưởng là sản phẩm đặc biệt, được Nhà nước bảo hộ để tặng cho tập thể, hộ gia đình, tặng hoặc truy tặng cho cá nhân khi được cấp có thẩm quyền quyết định khen thưởng, gồm huân chương, huy chương; huy hiệu của danh hiệu “Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân”, danh hiệu “Anh hùng Lao động”, danh hiệu “Bà mẹ Việt Nam anh hùng”, danh hiệu “Chiến sĩ thi đua toàn quốc”; kỷ niệm chương; bằng, cờ, giấy khen của các danh hiệu thi đua và hình thức khen thưởng.

6. Bổ sung một số hành vi bị nghiêm cấm

Ngoài các hành vi bị nghiêm cấm trong Luật Thi đua khen thưởng cũ thì Luật mới đã bổ sung cấm một số hành vi sau:

+ Tiêu cực trong công tác thi đua khen thưởng.

+ Sử dụng hiện vật khen thưởng trái thuần phong, mỹ tục của dân tộc, đạo đức xã hội, tác động xấu đến xã hội.

+ Sử dụng quỹ thi đua, khen thưởng trái quy định của pháp luật.

7. Hình thức, phạm vi tổ chức thi đua

Hình thức thi đua, Luật Thi đua khen thường năm 2022 đã đổi cụm từ “thi đua theo đợt” thành “thi đua theo chuyên đề”

Phạm vi tổ chức thi đua, Luật bổ sung thêm Cụm, khối thi đua do Hội đồng Thi đua – Khen thưởng các cấp tổ chức.

8. Nội dung tổ chức phong trào thi đua

Ngoài các nội dung của Luật Thi đua khen thưởng cũ, Luật mới bổ sung thêm một số nội dung tổ chức phong trào thi đua như sau: Kiểm tra, giám sát phong trào thi đua. Tuyên truyền, phát hiện, bồi dưỡng và nhân rộng điển hình tiên tiến.

9. Về danh hiệu thi đua

Về danh hiệu thi đua cá nhân thì Luật 2022 kê thừa Luật thi đua khen thưởng cũ.

Về danh hiệu thi đua đối với tập thể: Ngoài 5 hình thức thi đua của Luật Thi đua khen thưởng cũ:

a) “Cờ thi đua của Chính phủ”;

b) Cờ thi đua cấp bộ, ngành, tỉnh, đoàn thể trung ương;

c) “Tập thể lao động xuất sắc”, “Đơn vị quyết thắng”;

d) “Tập thể lao động tiên tiến”, “Đơn vị tiên tiến”;

đ) Danh hiệu thi đua đối với thôn, làng, ấp, bản, tổ dân phố và tương đương là thôn, làng, ấp, bản, tổ dân phố văn hóa.

Luật Thi đua khen thưởng 2022 bổ sung thêm danh hiệu thi đua: Xã, phường, thị trấn tiêu biểu.

 10. Bổ sung điều kiện để tặng Danh hiệu Chiến sĩ thi đua toàn quốc

Luật Thi đua khen thưởng 2003 quy định Danh hiệu “Chiến sĩ thi đua toàn quốc” để tặng cho cá nhân đạt tiêu chuẩn sau đây: Có thành tích tiêu biểu xuất sắc nhất được lựa chọn trong số những cá nhân có hai lần liên tục đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua cấp bộ, ngành, tỉnh, đoàn thể trung ương.

Luật Thi đua khen thưởng 2022 bổ sung thêm điều kiện:  Có sáng kiến đã được áp dụng hiệu quả và có khả năng nhân rộng trong toàn quốc hoặc có đề tài khoa học, đề án khoa học, công trình khoa học và công nghệ đã được nghiệm thu và áp dụng hiệu quả, có phạm vi ảnh hưởng trong toàn quốc hoặc mưu trí, sáng tạo trong chiến đấu, phục vụ chiến đấu có phạm vi ảnh hưởng trong toàn quốc.

 11. Danh hiệu chiến sĩ thi đua Bộ, ban, ngành, tỉnh

Luật Thi đua khen thưởng 2003 quy định Danh hiệu chiến sĩ thi đua Bộ, ban, ngành, tỉnh để tặng cho cá nhân đạt các tiêu chuẩn sau đây:có thành tích tiêu biểu xuất sắc trong số những cá nhân có ba lần liên tục đạt danh hiệu “Chiến sĩ thi đua cơ sở”.

Luật Thi đua khen thưởng 2022 bổ sung thêm điều kiện: Có sáng kiến đã được áp dụng hiệu quả và có khả năng nhân rộng trong Bộ, ban, ngành, tỉnh hoặc có đề tài khoa học, đề án khoa học, công trình khoa học và công nghệ đã được nghiệm thu và áp dụng hiệu quả, có phạm vi ảnh hưởng trong Bộ, ban, ngành, tỉnh hoặc mưu trí, sáng tạo trong chiến đấu, phục vụ chiến đấu có phạm vi ảnh hưởng trong toàn quân hoặc toàn lực lượng Công an nhân dân.

12. Danh hiệu “Lao động tiên tiến”

Luật năm 2022 quy định chỉ có 02 điều kiện:Hoàn thành tốt nhiệm vụ trở lên;Có tinh thần tự lực, tự cường, đoàn kết, tương trợ, tích cực tham gia phong trào thi đua.

Trong khi Luật Thi đua khen thương cũ quy định đến 04 điều kiện để đạt danh hiệu lao động tiên tiến.

13. Danh hiệu xã, phường, thị trấn tiêu biểu

Đây là quy định mới trong Luật Thi đua khen thưởng năm 2022, cụ thể  Danh hiệu xã, phường, thị trấn tiêu biểu để tặng hằng năm cho xã, phường, thị trấn dẫn đầu phong trào thi đua cấp huyện và đạt các tiêu chuẩn sau đây:

a) Thực hiện tốt các nhiệm vụ kinh tế – xã hội, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội được giao;

b) Đời sống kinh tế ổn định và từng bước phát triển;

c) Đời sống văn hóa, tinh thần lành mạnh, phong phú;

d) Môi trường an toàn, thân thiện, cảnh quan sạch đẹp;

đ) Chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

14. Bổ sung thêm đối tượng được tặng Huân chương sao vàng

Luật Thi đua khen thưởng năm 2022 bổ sung thêm “Huân chương Sao vàng” để tặng cho Bộ, ban, ngành, tỉnh, cơ quan của Quốc hội; “Huân chương Sao vàng” để tặng cho quân khu, quân đoàn, quân chủng, binh chủng, tổng cục và tương đương thuộc Bộ Quốc phòng, hệ lực lượng trong Công an nhân dân, tổng cục và tương đương thuộc Bộ, ban, ngành đạt các tiêu chuẩn theo quy định của Luật.

Theo Luật Thi đua khen thưởng cũ thì Huân chương sao vàng chỉ tặng cá nhân, tập thể  đã được tặng “Huân chương Hồ Chí Minh”, Nguyên thủ quốc gia nước ngoài có công lao to lớn đối với đất nước Việt Nam./.